Friddja eallin BPA’in
Oappážiin, Eva (40) ja Line (44) Grønvoldas lea goappašagain sogabearri man namma lea Dystrofi Myotonica. Dávda mii earret eará dagaha deahkke ja geahppesvigi, váttisvuođaid dássedeattuin ja unnit energiija. Barggut maid eatnasat mis atnit beaivválaš bargun, váibada oappážiid ja sáhttá dagahit ahte reasta beaivvi šaddaba čohkkát soffás.
«BPA lea mearkkašan issoras ollu mu eallimii! Vaikko beassá orrut ruovttus, dat ii mearkkaš ahte ii dárbbaš veahki árgabeaivvis, nu ahte mun ávžžuhan buohkaid geat jurddašit ahte dát sáhttá leat bálvalus mii sáhttá veahkehit sin, bivdit veahki».
«Moai liikojetno leat olgun ja meahcis, muhto ii leat nu álki beassat akto mátkái. Danne letno erenoamáš ilus go munnos lea vejolašvuohta oassálastit terapiijariidemii oktii vahkus. Besse leat heasttaiguin ovttas ja dan ahte vásihit luonddu heastasealggis lea erenoamáš, dadjá Eva.
Buorit gaskavuođat
«Munno bargit bohtet hui lahka munno eallimiid, ja danne lea dehálaš ahte olmmoš beassá ráhkadit buriid oktavuođaid guhkit áiggi badjel», dadjá Line. «Juo, ja lea dehálaš ahte lea veahkkebargi gii lea hui gehpeš» dadja Eva ja bohkosa. Mokta ja iešdovdu ii váillo, reaškkas ii leat guhkki bargojođiheaddji ja veahkkebargi gaska.
Buoret eallinárvu
Eva ja Line dárbbašeaba iešguđet ládje veahki árgabeaivvis, muhto oktasaš ášši goappašagaide lea ahte soai leaba ožžon álkkit ja riggát eallima BPA Nord dihte. Maŋemuš 10 jagi leat sunnos leamaš iežaska veahkit geat veahkehit sunno sihke smávva ja stuorra áššiiguin árgabeaivvis.
Eva muitala ahte ovdal son dárbbašii vahkku čađahit dábáleamos ruovttubargguid, ja go de gearggái, de lei fas álgit ođđasit. Ovdamearkka dihte go lei bassan, de dárbbášii reasta beaivvi fas beassat julggiid nala.
«Eallinkvalitehta lea buorránan ollu máŋŋel go ožžon assisteantta. Ii dušše ruovttus, muhto beasan maid olggos viesus, ja muđui bargat visot maid galggan daid beivviid go mus lea assisteanta», čilge Eva.
Sosiála bealli lea deaŧalaš buori eallimii. «Dál gal beasan olggos, in ge dušše oro ruovttus ja bargga seammahagaid. Vehkiin beasan boradit lunšša kafèas, vuolgit mearragáddái, konsearttaide ja eará doaimmaide olbmáiguin. Mu assisteanttas lea šibitdállu gos besse sihke mun ja Line finadit», muitala Eva
BPA dahká vejolažžan beassat olggos ja oažžut ođđa vásáhusaid
Vejolašvuohta searvat doaimmaide, mátkkiide ja mátkkoštemiide lea hui dehálaš Linii, sihke astoáiggemátkkiide ja dálkkodanmátkkiide. Vehkiin sáhttá vuolgit mátkkoštit, searvat astoáiggedoaimmaide, eambbo lihkadit, beassat meahccái ja muđui oažžut ođđa vásáhusaid.
«Mun dovddan mu eallin lea šaddan eanet ollislaš BPA dihte. Go oaččun veahki ruovttubargguide ja lossa diŋggaide, de dat addá munnje návccaid ja fámuid bisuhit sosiála eallima», dadjá Line. Sihke Line ja su veahkki, Isabell, čilgeba oktavuođa sudno gaskkas dego lagas ustitvuohta mas lea buorre oktavuohta ja buorre mokta. «Lea allat dáhke vuolde ja olu reaškkas dáppe», boagusta Line.
Line dárbbaša fievrru vai beassá vánddardit ja go lea veahkki, de leat ollu gáržžideamit árgabeaivvis jávkan. Sus leat veahkkeneavvut nugo rullastuollu, rullafierahat ja skohter. Vejolašvuođat mat gávdnojit go beassa vuodjit biillain, lea olu stuorát go jus ii beasašii dan dáhkat. Eva gal vuodjá ieš biillain, muhto muhtun beivviid sáhttá hedjonit foarbma. Dalle lea hui buorre go veahkkebargi sáhttá vuodjit dikšui fysioterapevtta luhtte ja dahje eará earániid gálgat.
Bargojođiheaddjin don ieš stivret iežat árgabeaivvi
Oappážat leaba ieža bargojođiheaddjit, ja mearrideaba geat galget sunno luhtte bargat. Sihke Line ja Eva mielas lea leamaš dehálaš beassat leat seamma veahkkebargiiguin guhkit áiggi vuoi oahpásnuvva buorebut.
Goappašagain leat leamaš fásta bargit guhkit áiggi, ja deattuheaba man dehálaš stáđisvuohta lea jus galgá birget bures BPA:in. Eva mielas lea leamaš deaŧaleamos ahte veahkki lea ráfálaš, čoaskačoalat ja ahte lea álki hupmat suinna ja bivdit veahki. Line buktá ovdan dan lagaš oktavuođa mii šaddá go olmmoš lea nu lahka nuppi, nu ahte dás lea kjemiija hui deaŧalaš.
Lea dehálaš jearrat veahki
Sihke Line ja Eva čilgeba ahte BPA lea addán sunnuide vejolašvuođa eallit nu mo ieža háliideaba. «Mun oaččun vejolašvuođa eallit aktiivvalaš eallima, gáržžidemiid haga,» muitala Line. Oappážat stivreba buot iežaska árgabeaivvi beliid, ja sáhttiba diibmologuin ieža mearridit goas sunnuide lea eanemus heivvolaš oažžut veahki.
BPA Nord assisteanttain lea bargojođiheaddji ieš gii mearrida masa geavaha resurssaid ja masa háliida geavahit veahkkebargii. Muhtun beivviid leat ruovttubarggut dahje eará praktihkkalaš barggut mat leat vuoruhuvvon, eará beivviid fas leat sosiála doaimmat. «Mun lean beassan vásihit ollu ja lean leamaš ollu báikkiin maŋŋel go ožžon veahki – mii ii livčče leamaš vejolaš almmá ássisteanta haga», muitala Eva.
Eva mielas lea dehálaš deattuhit man dehálaš lea ohcat BPA go dovdá dárbbu dasa. «Mun jáhkán máŋggas jurddašit ahte sii leat menddo dearvašat ahte sáhttet oažžut assisteanta. Ledjen hui eahpesihkar ahte lei go BPA juoga mii livččii munnje ávkin álggos, muhto in livčče gal balljo oba birget ge dan haga. Dat lea mearkkašan hui ollu mu eallimii»!
Leage sihkar ahte oaččut dan veahki maid dárbbašat BPA Nordas
- Mis lea guhkes vásáhus BPA-ortnegiin, olbmuin ja bearrašiin geain leat iešguđetlágan dárbbut ja doaibmanávccat.
- Leat go ožžon jo BPA mearrádusa vuoi háliidat go lonuhit bálvalusaid min lusa, dahje dárbbašat eara veahki – riŋge dahje sáddes dieđu dahje e-boasta.
